1.Εισαγωγή
Ευχαριστώ για την πρόσκληση να παρευρεθώ ενώπιον σας και να αναπτύξω το έργο της Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) με αφορμή την συζήτηση του Προϋπολογισμού για το έτος 2006.
Ο διάλογος με τη Βουλή των αντιπροσώπων είναι αναγκαίος και πάντοτε επιθυμητός από την ΕΠΑ παρόλο που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αδύνατο για τους αντιπροσώπους της ΕΠΑ να ομιλούν για θέματα που άπτονται εκκρεμών υποθέσεων ενώπιον της Επιτροπής.
Λόγω της ανάγκης έγκαιρης υποβολής του Προϋπολογισμού για την ΕΠΑ δεν κατέστη δυνατόν να συμπεριληφθούν σημαντικά κονδύλια που αφορούν τον προγραμματισμό της ΕΠΑ στα πλαίσια της Στρατηγικής της Λισσαβόνας, της φυσικής και ηλεκτρονικής ασφάλειας των κτιρίων και γραφείων της ΕΠΑ και της ενδυνάμωσης του ανθρώπινου δυναμικού και της υποδομής της ΕΠΑ για να αντιμετωπίσει την απρόβλεπτη αύξηση του όγκου εργασιών.
Προσωπικά δεν είχα ανάμειξη στην προετοιμασία του προϋπολογισμού που βρίσκεται ενώπιον σας αφού ο εν λόγω Προϋπολογισμός υπεβλήθη προτού αναλάβω τα καθήκοντα μου.
Παρόλα αυτά θα επιχειρήσω να δώσω μια πλήρη εικόνα για την ΕΠΑ και τις προοπτικές της έστω και αν σε ορισμένα θέματα για σκοπούς πλήρους και αυτοτελούς εικόνας, θα επαναλάβω προηγούμενα σημειώματα ειδικά σε θέματα ρόλου και δράσης της ΕΠΑ.
2. Ρόλος της ΕΠΑ στο 2006
Η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού ως η αρμόδια Αρχή για την εφαρμογή της νομοθεσίας ανταγωνισμού που ισχύει στην Κύπρο στοχεύει στην εξασφάλιση και προάσπιση ανταγωνιστικών συνθηκών δραστηριοποίησης των επιχειρήσεων σε όλους του τομείς της οικονομίας προκειμένου να διευκολύνει την αποδοτικότερη λειτουργία των αγορών προς όφελος των καταναλωτών.
Το έτος 2006 αποτελεί τον τρίτο και τελευταίο χρόνο εφαρμογής του Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης 2004-2006 που καταρτίστηκε από το Γραφείο Προγραμματισμού, το οποίο καλύπτει μια ιδιαίτερα σημαντική περίοδο της Κύπρου, δεδομένης της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την 1η Μαίου του 2004 και των προκλήσεων που συνεπάγεται η προσχώρηση μας σε ένα χώρο όπου δεν υπάρχουν οποιοιδήποτε περιορισμοί στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και προσώπων. Μέσα από το αναπτυξιακό αυτό πρόγραμμα επιδιώκεται ιδιαίτερα η απρόσκοπτη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς μέσω της ενίσχυσης των συνθηκών ανταγωνισμού στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών. Ο σημαντικός αυτός ρόλος για τη διαφύλαξη της λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, ανήκει στην ΕΠΑ.
Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 ενίσχυσε το ρόλο της ΕΠΑ και είχε σαν συνεπακόλουθο αυξημένες υποχρεώσεις λόγω της ανάγκης υιοθέτησης και εφαρμογής της ευρωπαϊκής πολιτικής ανταγωνισμού όπως αναλύεται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 1/2003 αλλά και λόγω της ελευθέρωσης αριθμού αγορών σε εθνικό επίπεδο που η λειτουργία τους μέχρι πρόσφατα, σε καθεστώς πλήρους προστατευτισμού, καθιστά ουσιώδη την προληπτική και αποτρεπτική επέμβαση της ΕΠΑ.
Ένα και πλέον χρόνο μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ΕΠΑ διαπιστώνει ότι ο ανταγωνισμός σε ορισμένες ιδίως αγορές όπως οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια βρίσκονται σε νηπιακή κατάσταση. Είναι γι’ αυτό που καθίσταται πιο αναγκαία η προληπτική και αποτρεπτική επέμβαση της ΕΠΑ και παράλληλα η ενημέρωση και επιμόρφωση όλων των εμπλεκομένων φορέων, αφού τα πρώτα στάδια ελευθέρωσης της αγοράς είναι κρίσιμα για την επιχειρησιακή βιωσιμότητα των νεοεισερχόμενων επιχειρήσεων στην ελευθερωμένη αγορά.
3.Υποχρεώσεις και Αρμοδιότητες της ΕΠΑ ως Εθνική Αρχή Ανταγωνισμού σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο
Πιο συγκεκριμένα, οι πιο σημαντικές από τις υποχρεώσεις της ΕΠΑ, λόγω της υιοθέτησης και εφαρμογής της ευρωπαϊκής πολιτικής ανταγωνισμού είναι :
- Η εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 1/2003
- Η συστηματική συμμετοχή σε συναντήσεις ή συνέδρια σε επίπεδα Γενικών Διευθυντών ή Προέδρων Επιτροπών Ανταγωνισμού ή Επιτρόπων Ανταγωνισμού
- Η συστηματική συμμετοχή σε ομάδες εργασίας (working groups) σε επίπεδα λειτουργών για διάφορους τομείς της οικονομίας – υπάρχουν 15 τέτοιες ομάδες οι οποίες πραγματοποιούν αριθμό συνεδριάσεων κάθε έτος η κάθε μία.
- Η συμμετοχή σε συνέδρια επί των εφαρμογών της κοινοτικής νομοθεσίας ανταγωνισμού
- Η ανάληψη, σε συνεργασία με άλλες χώρες κράτη μέλη της Ε.Ε. υποθέσεων που διερευνούνται από αυτές σε περιπτώσεις που οι επιχειρήσεις υπό διερεύνηση δραστηριοποιούνται και στην Κύπρο
- Η συμβολή και η παροχή πληροφοριών σε υποθέσεις που ερευνούνται από άλλες Χώρες Μέλη ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Παραδειγματικά αναφέρεται εδώ η πρόσφατη διήμερη συμμετοχή λειτουργών της υπηρεσίας σε αιφνίδια έφοδο που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα γραφεία εταιρείας που διερευνούσε σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η οποία είχε δραστηριότητες και στην Κύπρο. Της συμμετοχής αυτής φυσικά προηγήθηκε και σχετική έρευνα δεδομένων της εταιρείας αυτής από μέρους της κυπριακής υπηρεσίας για αποτελεσματικότερη διερεύνηση
- Η συνεχής παρακολούθηση υποθέσεων, μέσω του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού, που ερευνώνται σε κοινοτικό επίπεδο ή σε επίπεδο Κρατών Μελών για πιθανή συμμετοχή από μέρους της Κύπρου και ενημέρωση των υπόλοιπων χωρών για έρευνες που διεξάγονται από την Κυπριακή Αρχή Ανταγωνισμού ώστε να κρίνουν άλλες Χώρες Μέλη ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αν θέλουν να συμμετάσχουν
- Η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με υποθέσεις που η κάθε Αρχή Ανταγωνισμού έχει ερευνήσει για βελτίωση και συστηματοποίηση του επίπεδου των ερευνών
- Η παρακολούθηση και ενημέρωση σχετικά με αποφάσεις που εκδίδονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από άλλες Χώρες Μέλη και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
- Η συμμετοχή στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανταγωνισμού (ECN)
4.Υποχρεώσεις και Αρμοδιότητες της ΕΠΑ σε Εθνικό Επίπεδο
Σε ότι αφορά τις σημαντικότερες αρμοδιότητες της στο εθνικό επίπεδο, η ΕΠΑ:
- εξετάζει όλες τις καταγγελίες που υποβάλλονται προς αυτή και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας της. Η διερεύνηση αυτή από μέρους της Υπηρεσίας της ΕΠΑ, τις πλείστες φορές είναι αρκετά χρονοβόρα διότι περιλαμβάνει την συγκέντρωση πληροφοριών που σχετίζονται με την καταγγελία, είτε από τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις είτε από άλλες πηγές, τις οποίες επεξεργάζεται και αναλύει και στη βάση σχετικών ή παρόμοιων ερευνών που έγιναν είτε σε κοινοτικό επίπεδο είτε επίπεδο Χωρών Μελών καθώς και υπό το φως σχετικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, υποβάλλει εκτεταμένο σημείωμα προς την Επιτροπή για μελέτη και λήψη απόφασης
- αποφασίζει την διεξαγωγή αυτεπάγγελτων ερευνών σε τομείς της οικονομίας ή σε δραστηριότητες επιχειρήσεων που κρίνει αναγκαίες, μετά από συνεχή παρακολούθηση ή αφού περιέλθουν στοιχεία στην αντίληψη της, ότι πιθανόν να παραβιάζονται οι αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού
- εκδίδει αιτιολογημένες αποφάσεις και παρακολουθεί την εφαρμογή τους μετά την κατάλληλη διαδικασία
- ελέγχει όλες τις συγκεντρώσεις οι οποίες της κοινοποιούνται και παρακολουθεί οποιεσδήποτε εξαγγελίες συγχωνεύσεων γίνονται ώστε να διασφαλιστεί ότι η διαρθρωτική μεταβολή των επιχειρήσεων θα είναι σύμφωνη με τις συνθήκες της ανταγωνιστικής αγοράς
- εξετάζει με την δέουσα προσοχή αιτήσεις για ατομική αρνητική πιστοποίηση και ατομική εξαίρεση στη βάση των προνοιών του Νόμου.
- εφαρμόζει διαδικασίες οιονεί δικαστηρίου όπου επιχειρήσεις υπό διερεύνηση κατηγορούνται για παραβίαση της νομοθεσίας της. Συγκεκριμένα, καλούνται οι επιχειρήσεις υπό κατηγορία να υποβάλουν την υπεράσπιση τους και το στάδιο αυτό μπορεί να μετατραπεί σε χρονοβόρες διαδικασίες στα πλαίσια της εφαρμογής των βασικών κανόνων της φυσικής δικαιοσύνης. Κατά τις διαδικασίες αυτές τηρούνται πρακτικά
- ενημερώνεται επί όλων των εξελίξεων σε θέματα ανταγωνισμού και επί των εκδόσεων, μελετών, βιβλίων και περιοδικών που εκδίδονται αναφορικά με θέματα ανταγωνισμού
- διατηρεί και ενημερώνει συνεχώς την ιστοσελίδα της ΕΠΑ μέσω της οποίας παρέχεται ενημέρωση για τις δραστηριότητες, τις υποθέσεις που ερευνώνται, τις αποφάσεις, τις Ανακοινώσεις και τα Δελτία Τύπου της Επιτροπής καθώς και η δυνατότητα υποβολής καταγγελιών.
- συμμετέχει στο Διεθνές Δίκτυο Ανταγωνισμού (ICN)
- συμμετέχει σε διεθνείς εκδόσεις για θέματα Ανταγωνισμού όπου προβάλλεται η Κύπρος και το έργο που επιτελείται από την ΕΠΑ
5. Υποθέσεις, Καταγγελίες, Έρευνες
Κατά το τρέχον έτος 2005 οι καταγγελίες ενώπιον της ΕΠΑ έχουν αυξηθεί κατακόρυφα σε βαθμό ώστε σήμερα να απασχολούν την Υπηρεσία και την ίδια την Επιτροπή πέραν των 80 υποθέσεων. Συγκεκριμένα από τις αρχές του έτους η ΕΠΑ έλαβε μέχρι σήμερα 55 νέες καταγγελίες, έδωσε οδηγίες για 3 νέες αυτεπάγγελτες έρευνες, εξέδωσε 8 αποφάσεις και εξέλεξε 4 συγκεντρώσεις, ενώ πραγματοποίησε και αριθμό αιφνίδιων επί τόπου ερευνών και προγραμματίζει τη διεξαγωγή και άλλων τέτοιων ερευνών. Συγκριτικά αναφέρεται ότι κατά το έτος 2004 η ΕΠΑ έλαβε 31 νέες καταγγελίες, έδωσε οδηγίες για τη διεξαγωγή 9 αυτεπάγγελτων ερευνών και εξέδωσε 14 αποφάσεις που διαπίστωσαν και τερμάτισαν την παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, ενέργειας, χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, τηλεοπτικών δικαιωμάτων, πώλησης αεροπορικών εισιτηρίων, πετρελαιοειδών και εμπορίας αγροτικών προϊόντων. Επίσης η ΕΠΑ εξέτασε 5 συγκεντρώσεις. (Κατά το έτος 2003 τα αντίστοιχα στοιχεία ήταν: 14 νέες καταγγελίες, 2 συνεχιζόμενες αυτεπάγγελτες έρευνες, 6 αποφάσεις και 8 συγκεντρώσεις).
6. Η Υπηρεσία της ΕΠΑ
Στην Υπηρεσία της η ΕΠΑ δεν έχει ιεραρχική δομή. Καθήκοντα προϊστάμενου εκτελεί ο Πρόεδρος της ΕΠΑ, επιπλέον των υπόλοιπων καθηκόντων του. Από τους 10 λειτουργούς με τους οποίου στελεχώνεται σήμερα η Υπηρεσία της ΕΠΑ, ένας ασχολείται, εξ ’ανάγκης, σε μόνιμη βάση με τα λογιστικά της υπηρεσίας στερώντας τις υπηρεσίες του ως λειτουργός της Υπηρεσίας.
Η ενδυνάμωση της Υπηρεσίας σε ανθρώπινο δυναμικό είναι αναγκαία λόγω του συνεχώς αυξημένου φόρτου εργασίας αλλά και λόγω των σοβαρών ελλείψεων ειδικοτήτων όπως Νομικού Συμβούλου, Λογιστή, Διοικητικού Λειτουργού και ειδικού για θέματα τεχνολογίας (IT expert). Το όλο θέμα της ορθής και επαρκούς στελέχωσης της Υπηρεσίας της ΕΠΑ προβλέπεται να απασχολήσει μεταξύ άλλων και την υπό εξέλιξη συζήτηση της τροποποίησης της νομοθεσίας που προωθείται, ώστε η Επιτροπή να μπορεί να ανταποκριθεί στον συνεχώς αυξανόμενο όγκο εργασίας της. Σημειώνεται ότι η ΕΠΑ θα επιχειρήσει να καλύψει προσωρινά τις ανάγκες σε πρόσθετο προσωπικό με τη μίσθωση υπηρεσιών από συμβούλους με εξειδικευμένες γνώσεις.
7. Φυσική και Ηλεκτρονική Ασφάλεια
Στον τομέα της φυσικής και ηλεκτρονικής ασφάλειας των κτιριακών εγκαταστάσεων της ΕΠΑ παρουσιάζονται σημαντικότατες ελλείψεις που έχουν διαπιστωθεί κατά τη διεξαγωγή επιθεώρησης και ελέγχου από την Εθνική Αρχή Ασφάλειας. Ήδη έχουν υποβληθεί πολυάριθμες εισηγήσεις για κάλυψη των ελλείψεων αυτών οι οποίες ευελπιστούμε ότι θα αντιμετωπιστούν έγκαιρα από τις αρμόδιες αρχές με την παροχή των αναλόγων συμπληρωματικών κονδυλίων. Τα εν λόγω κονδύλια δεν προβλέπονται στον υποβληθέντα προϋπολογισμό της ΕΠΑ γι ’αυτό θα πρέπει να γίνει ειδική τροποποίηση.
Υπό το φως της απόρρητης έκθεσης που ετοίμασε η Εθνική Αρχή Ασφάλειας πραγματοποιήθηκε σύσκεψη του Προέδρου της ΕΠΑ με τους εκπροσώπους της Αρχής στο γραφείο της ΕΠΑ όπου αποφασίστηκε να υπάρξει συμπληρωματική έκθεση από την Αρχή που να καλύπτει πλήρως την ηλεκτρονική ασφάλεια των γραφείων της ΕΠΑ εξ’ αιτίας της ανάγκης και της υποχρέωσης της Κυπριακής Εθνικής Αρχής Ανταγωνισμού στην κατοχύρωση εγγράφων που σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή αποστέλλονται από τις Βρυξέλλες.
8. Ανάγκη νέων κονδυλίων
Για σκοπούς συμπλήρωσης των κενών σε θέματα κονδυλίων όπως έχω αναφέρει πιο πάνω, θα ετοιμαστεί σχετικό μνημόνιο με τις πιο άμεσες ανάγκες που θα πρέπει να καλυφθούν μέσα στο επόμενο έτος .
9. Επίλογος
Οι τελευταίες υποθέσεις με τις οποίες ασχολείται η ΕΠΑ διαμορφώνουν το στίγμα των προτεραιοτήτων που έχει ενώπιον της η Επιτροπή στο να διαχειριστεί με εμπιστευτικότητα απόρρητα έγγραφα επί των οποίων στηρίζεται η πολύχρονη δράση μεγάλων οικονομικών φορέων του τόπου που δραστηριοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα και αφ’ εταίρου να ελέγξει τις οποιεσδήποτε διαρροές που τυχόν θα δημιουργούσαν αρνητικό επηρεασμό των συμφερόντων των εν λόγω οικονομικών φορέων με αδικαιολόγητο τρόπο και εκτός των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία αρμοδιοτήτων της ΕΠΑ.
Η ΕΠΑ έχοντας πλήρη επίγνωση του σημαντικού ρόλου που επιτελεί στον τομέα της οικονομίας και ως ουσιαστικός ρυθμιστής των όρων του υγιούς ανταγωνισμού επιδιώκει να υλοποιήσει το έργο της με πλήρη σεβασμό προς όλους τους οικονομικούς φορείς και παράγοντες που έχουν ιστορία , παράδοση και συμβολή στην οικονομία και ανάπτυξη του τόπου.
Θα είμαι στη διάθεση σας για τυχόν διευκρινήσεις επί όλων των πιο πάνω θεμάτων.
Με τις ευχαριστίες μας
Γιώργος Ον. Χριστοφίδης
Πρόεδρος Επιτροπής Προστασίας του Ανταγωνισμού
|